Fotograaf:                                      Andres Serrano  

Titel:                                               Holy works   

Gemaakt in:                                   2011 

Gepubliceerd op:                           December 2011 

Uitgegeven door:                           Damiani 

Oplage:                                           Onbekend 

Herdrukt:                                       Onbekend 

​

Het werk van Andres Serrano wordt als controversieel, en soms ook wat contradictoir gezien. De hevigheid van de reacties die zijn werken uitlokken hebben meerdere malen tot rellen geleid (zie bijlage Piss Christ  1. Toch werd Holy Works anders ontvangen, lichter. Anders dan zijn eerdere werken komen hier geen lijken, seks of urine in voor. De aanpak van Serrano lijkt te zijn verschoven naar een esthetische meer devote werkwijze. De reacties blijven niet geheel uit. Zo toont Serrano in "Sacramentum" Christus met een penis en is de titel van een tweeluik "Two Christs". Hoewel er vanuit word gegaan dat het concept van meer dan een Christus niet bestaat. In de twee foto’s is hetzelfde beeld van Christus gespiegeld, alsof de beelden elkaar kruisen. Deze twee Christussen hebben beide hun kruis om te dragen en Serrano legt uit dat er wellicht honderden Christussen zijn die op hetzelfde moeten ondergaan. Het idee is uiteraard onaanvaardbaar voor het christendom, maar voor de kunstenaar is alles mogelijk. 

In de herfst van 2017 is Andres Serrano een samenwerking met het kledingmerk Supreme aangegaan. In deze samenwerking zijn de werken ‘Piss Christ’, ‘Madonna & Child II’ en ‘Semen II’ opgenomen. Dit heeft ervoor gezorgd dat Serrano gedurende zijn loopbaan een groter scala aan fans onder jongeren heeft verworven. 

 Onderwerp  

 

De thematiek van het boek is de christelijke iconografie.  Serrano's bedoeling met zijn nieuwste werken is niet om specifieke middeleeuwse of renaissance religieuze schilderijen na te maken, noch om ze te investeren in het iconoclasme dat zijn naam maakte in de jaren 1980, maar eerder om het genre van de heilige portretkunst te vernieuwen: "In plaats van heilige iconen te vernietigen" zegt de kunstenaar: "Ik vind ze opnieuw uit en versterk ze." De beeldtaal en inhoud van zijn werk zijn vaak een uitdaging om fatsoen en gevoeligheden aan de kaak te stellen. Hij produceert beelden die het heilige, zoals religieuze iconografie, combineert met wat men profaan kan noemen: seks, lichamen en hun vloeistoffen, armoede, dood en/of geweld. Zelfs zijn studio portretten presenteren controversiële onderwerpen op een zeer gestileerde wijze, een dakloze of een geladen kanon wordt op eenzelfde wijze gerangschikt als een renaissanceportret of klassiek stilleven. 

Net als zijn familie waren de buurtgenoten in de wijk waar hij opgroeide vroom katholiek. Religie speelde dan ook een belangrijke rol bij zijn opgroeien, op school, thuis en in de straat. Zij Heilige Commune ontving hij op tienjarige leeftijd, zijn Vormsel op zijn twaalfde levensjaar. Na een schoolreisje naar het Metropolitan Museum of Art, begon de jonge Serrano in zijn eentje terug te keren naar het museum en raakte gecharmeerd van de Renaissance-schilderkunst, in het bijzonder de religieuze iconografie. Deze combinatie plantte het zaadje wat ervoor heeft gezorgd dat hij de religieuze kunst opnieuw opeisen. Het gaat hem om het mysterie van Christus en een verderzetting van religieuze kunst, eeuwen nadat de oude meesters hieraan zijn begonnen. In zijn hart heeft hij zich altijd verbonden gevoeld met de kerk en het Christendom zelfs nadat hij is gestopt met naar de kerk gaan. Meer over de achtergrond van Andres Serrano is te lezen in bijlage 2. 

 

Het uitgangspunt van Holy Works is dat we ons niet moeten laten meeslepen door de negatieve connotatie die religieuze kunst kan hebben, degene die schandalen creëert en onderdrukking teweegbrengt. Om onszelf te laten ontroeren door de gelijktijdige aanwezigheid, door het samenbrengen van elementen en tekens om samen te voegen en te verenigen, op een positieve wijze, de polen van catharsis en verdoemenis. 

Serrano lijkt een andere waarde van het offer en het kruis te willen tonen. De vraag die Serrano visueel stelt is als Christus ‘de weergave is van de onzichtbare God’ zoals hij is omschreven in de Bijbel (Col. 1, 15), wat is dan de weergave van de onzichtbare Christus? Welk onderdeel van zijn identiteit kan worden onderdrukt of weggelaten? Welk deel kan worden aangenomen als organisch en niet als loutere toevoeging? 

 

Research  

Gedurende de maak van Holy Works is er geen research gepleegd. Er is dan ook geen sprake van zelfonderzoek, dossieronderzoek, literatuuronderzoek en interviews. Los van Serrano’s eigen religieuze opvattingen heeft hij geen onderzoek gedaan naar overige opinies. 

​

Concept  

Andres Serrano poogt alle vormen van mimesis verbonden aan de vertoning van de foto’s te vermijden om ze inhoud te geven aan schaduwen die bewust en onbewust zijn. Hij maakt ze tot een manifest waarbij elke positieve of negatieve connotatie wordt vermeden, zodat ze aanvaard of verworpen kunnen worden, lichtend of duister kunnen zijn, om interpretaties te laten ontstaan die de verschillende polariteiten verenigen.   

Zijn fotografie, in al zijn gevarieerde concepten, heeft niet de neiging een statement te maken, maar om de van tevoren vastgestelde vraag van het bestaan van het ware en het valse, van het denkbeeldige en het echte, waar verdeeldheid en conflict een verlies van begrip zijn in twijfel te trekken.  

In feite hangt het geheel van zijn onderzoek af van een synthese tussen tegenstellingen, zodat het lagere deel een dialoog aangaat met het hogere, het menselijke met het goddelijke, het aardse met het hemelse. Zijn fotografisch werk heeft een functie die bedoeld is om vleselijk leven en spiritueel leven, seks en kuisheid, heilig en profaan, hemel en hel met elkaar te verzoenen. 

Naast de fotografische beelden heeft Andres Serrano gekozen voor acht inleidende pagina’s aan tekst. Hier wordt met name over het eerdere werk en de visie van de kunstenaar gesproken in plaats van research. 

 

De inspiratiebronnen van de fotograaf lopen uiteen van Renaissance schilderen tot religieuze kunst, van meesters als Caravaggio en Goya. Christelijke schilderijen en sculpturen die uit de twaalfde tot de zeventiende eeuw stammen. Daar tegenover hebben ook Luis Buñuel en Federico Fellini, als wel Marcel Duchamp  invloed gehad op de kunstenaar.  

In het Nieuwe Testament worden mensen heilig genoemd wanneer zij zijn geheiligd door het doopsel en hun geloof in God, wat door Jezus Christus is verkondigd.  De titel ‘Holy Works’ verwijst naar dit gebruik alsmede de werken die naar de Christelijke historie zijn gemaakt. 

Andres Serrano’s werk behoort tot de hedendaagse fotografie. Dit is een term die verwijst naar werk dat abstract of ongebruikelijk is in het onderwerp. Hedendaagse fotografie wordt vaak beschouwd als fotografie met een boodschap, waarbij de betekenis van de afbeelding zwaarder weegt dan het onderwerp ervan. Het doel van hedendaagse fotografie is om een reactie van de kijker op te roepen in plaats van eenvoudige observatie aan te moedigen. Sommige hedendaagse fotografie bevat technieken die door fotografen als onjuist werden beschouwd. Een eigentijdse foto kan onscherpe focus of oververzadiging hebben. Vaak geeft dit de foto een betere esthetiek. Zijn werk is ook als Hedendaags Realisme te benoemen. 

Techniek  

​

Serrano ziet zichzelf meer als kunstenaar dan een fotograaf. Hij ziet zijn camera als een hulpmiddel die hij gebruikt om zichzelf te kunnen uiten in plaats van een kunstvorm aan welke technieken en conventies hij is verbonden. Zijn afbeeldingen zijn gedurende zijn loopbaan ontzettend consistent gebleven in het gebruik van zijn hoge contrast, verzadiging van kleuren en groot scherptediepte verschil. Serrano toont het idee achter zijn foto’s, onderwerp en titel als belangrijkste methode om zijn doel over te brengen in plaats van de technische processen achter de fotografie. Hij gebruikt een midden formaat Mamiya RB67. De lenzen die hij hierbij gebruikt is onbekend. 

Ondanks het feit dat Andres zichzelf ziet als een conceptuele kunstenaar, is hij traditioneel als het op fotografie aankomt. Hij werkt op film en schiet rechtstreeks. Geen technische nabewerking of special effect. Zijn keuze voor kleur maakt hij omdat hij het beeld wil tonen dat hij door zijn camera ziet. Hij wil je laten duizelen door licht en kleuren omdat het licht en de kleuren daadwerkelijk zo zijn. In zijn opinie zijn effecten beter als ze echt zijn. 

Zijn werken zijn voor het overgrote deel gemaakt in de studio. De achtergrond doeken zijn divers en kleurrijk maar vrijwel altijd terug te vinden in zijn fotografie. Door in de studio te werken zijn invloeden van buitenaf als het weer, tijd van de dag, jaargetijde allen uit te sluiten. Alle foto’s van Serrano zijn geënsceneerd waardoor een volledige regie van het bepalende moment mogelijk is. Het gekozen perspectief is veelal op ooghoogte van de geportretteerde.  

 

Organisatie  

Voor het maken van ‘Holy Works’ heeft Andres Serrano alles moeten ensceneren. In de studio heeft hij verscheidene achterwanden, die schilderachtig ogen, gebruikt. De modellen zijn in kostuums gehuld en er is voor enkele beelden een decor van kruizen gebruikt. Voor zijn spel met schaduwen heeft hij met tegenlicht gewerkt. Voor de overige foto’s is er gekozen voor frontaal ligt. 

​

In het dankwoord noemt Serrano elf namen. Waar deze mensen mee hebben geholpen is onduidelijk. Voor het tekstuele aspect van het boek zijn er twee schrijvers actief geweest; Germano Celant en James Frey. Christopher Huw Evans en Liana Rondo hebben deze teksten vertaald. Anna Albano heeft zich over de vormgeving ontfermt. De uitgeverij is Damiani Editore. Daarnaast heeft hij vermoedelijk gebruikgemaakt van een team dat het licht heeft afgesteld, een stylist en visagist. 

 Andres Serrano heeft het gehele boek ‘Holy Works’ in een jaar, namelijk 2011, gefotografeerd en gepubliceerd.De financiën voor Holy Works, als wel de meeste projecten van Andres Serrano zijn door hemzelf gefinancierd. Verdere informatie hierover is niet beschikbaar. 

Het reguliere boek heeft 109 pagina’s waarvan er 56 met kleuren afbeeldingen zijn gevuld. Het begin van het boek is met acht pagina’s aan tekst door Germando Celant gevuld. Tegen het einde van het boek is dezelfde tekst in het Italiaans te lezen samen met een dankwoord en korte biografie. 

De foto’s zijn met subtiele witrand op de pagina’s geplaatst. Enkele foto’s zijn gecentreerd naast elkaar te zien zoals ‘the last supper’ en ‘stations of the cross’. Het merendeel van de foto’s is te zien naast een witte pagina met erop een titel te lezen. Het boek begint chronologisch met een zwangere Maria en foto van baby Jezus. Daarna is het laatste avondmaal te zien en de kruisiging van Jezus. Naar het einde van het boek toe zijn schaduwspellen te zien met onder andere het kruis gevolgd door enkele close-ups. De foto’s zijn vanuit een beschouwende rol gefotografeerd naar het klassieke verhaal uit de Bijbel. 

De vormgeving en verhaalstructuur van het boek zijn verzorgd door Anna Albano. Ze heeft voor een terughoudende vormgeving gekozen die ruimtelijk oogt en de foto’s centraal plaatst. In het boek worden geen informatieve illustraties gebruikt. De verschillende passages zijn te onderscheiden door de aanwezige titels. Deze zijn als volgt: Sublime Shadow (english texts), Magdalena, The Young Master, Portrait of Mary, Portrait of Jesus, Mother and Child, The last Supper, Stations of the Cross, Corpus Christ, Blood Madonna, Crucifixation I and II, St. Anthony’s Blood, Spanisch Pieta, Salvator Mundi, La Chinoise Madonna, Christ the Scream, The Scream II, St . Sebastian, African Madonna, our Lady of the Thorns I and II, Le Cardidad Del Cobre, The Grand Cardinal, El Grand Cabrón, St. George, Pieta, Flemisch Madonna, The Cross, St. Lazarus, Virgin of the Flames, Dark Angel, War, The Blessing, Coversation, The Howl, Two Christs, The Snake, Vanity of Life, Ecce Home, Sacramentum, The Nail, Biography, Acknowledgements en Ombre Sublimi (italian texts). 

Het boek heeft geen uitbreiding naar sociale media maar wel een limited edition van 50 stuks. Deze editie is gesigneerd, heeft 112 pagina’s en komt in een stoffen doos met print. De limited edition is reeds uitverkocht maar was voor €480 euro te koop.  

​

Research 

Het is onbekend of er voor Holy Works gebruik is gemaakt van bronnenonderzoek. Wanneer ik het boek gemaakt zou hebben zou ik me verdiept hebben in overige religieuze moderne kunst en in de Bijbelse verhalen aangezien ik hier niet bekend mee ben. Wanneer ik de maker van het werk zou zijn zou ik vermoedelijk een statement hebben gemaakt van de beelden. Ik wil mensen naast laten nadenken ook engageren.  

​

Bijlagen 

 

1  Piss Christ (1987) 

Piss Christ beeldt een kruisbeeld af dat is ondergedompeld in een plexiglastank met een gele vloeistof die wordt aangeduid met de titel urine (waarschijnlijk die van de kunstenaar). De tinten van de foto variëren van heldergeel tot oranje en donkerrood, waar overal kleine, drijvende bubbels zichtbaar in zijn. Het werk maakt deel uit van Immersions, een serie met verschillende christelijke devotionele objecten ondergedompeld in urine, water en / of bloed, waaronder een klein pauselijk beeld (White Pope, 1990) en een miniatuurversie van het Laatste Avondmaal (Black Supper, 1990) . Zoals veel van Serrano's vroege werk, gebruikt het lichaamsvloeistoffen om schilderkunstige abstractie in een fotografisch beeld te benaderen. 

Hoewel Piss Christ als heiligschennend en zeer controversieel werd gezien en het schandaal dat volgde op zijn vertoning in 1989, drong Serrano erop aan dat Piss Christ niet alleen maar provocerend bedoeld was, maar ook als een werk van toewijding moest worden beschouwd. Verwijzend naar zijn katholieke achtergrond en opvoeding, legde hij uit dat het beeld symbool staat voor "de manier waarop Christus stierf: het bloed kwam uit hem, maar ook het pis en de stront." [Piss Christ] geeft een idee van hoe de kruisiging in werkelijkheid was. " Serrano suggereert dat het beeld ook een kritiek is op de commercialisering van religie door de massaproductie van goedkope souvenirs. Verwijzend naar de alomtegenwoordigheid van het crucifix, vraagt hij zich af of we nog steeds de lichamelijke gruwel zien van een object dat zo vertrouwd representeert. Hij beweert dat, in plaats van een goedaardig beeldje te zijn, een kruisbeeld "de kruisiging vertegenwoordigt van een man die werd gemarteld, vernederd en achtergelaten om enkele uren aan het kruis te sterven." In die tijd stierf Christus niet alleen, hij zag waarschijnlijk ook al zijn lichamelijke functies en vloeistoffen uit hem komen. Mocht Piss Christ de mensen in de war brengen, is dit misschien zo omdat het het symbool dichter bij zijn oorspronkelijke betekenis brengt. " Piss Christ blijft een van de meest controversiële kunstwerken van de 20ste eeuw. Serrano ontving verschillende doodsbedreigingen als reactie op het werk en het werd veroordeeld, belasterd en gecensureerd door politici en gemeentelijke autoriteiten. In 1989 gebruikte senator Jesse Helms (R-NC) het beeld om het gebruik van openbare fondsen door de National Endowment for the Arts te vernietigen om de creatie van "godslastering en vuiligheid" te ondersteunen nadat het stuk de Southeastern Center for Contemporary Arts Awards won in the Visual Arts ', tentoonstelling, die was gesponsord door de NEA. De controverse rond Piss Christ was een van de openingssalvo's van de 'cultuuroorlogen' van de jaren negentig, waarbij conservatieve politici systematisch kunstfinanciering en kunstenaars wouden ondermijnen wier werk zij als immoreel of ongewenst beschouwden. Piss Christ is meerdere malen fysiek aangevallen, meest recentelijk toen het in 2011 werd aangevallen met beitel, hamer en spuitverf in Avignon. Het werd verwijderd uit het archief van Associated Press na de aanslag op de kantoren van Charlie Hebdo in Parijs in 2015 . 

​

Hoewel deze controverse veel van het schrijven en denken rond Piss Christ domineert, is het een opvallend beeld dat op een formeel niveau door kunsthistorici positief is beoordeeld. Het visuele effect van de urine wordt vaak aangeduid als het weergeven van de figuur van Jezus 'lichtend', zoals beschreven in het werk van Richard Meyer. Kunsthistoricus Catherine Bernard schrijft op soortgelijke wijze in de afbeeldingen van Immersions: "Licht baadt de objecten van ritueel [...] die doorschijnende effecten en 'halo's' rond de objecten creëren, die hun oorspronkelijke functie als bemiddelaars tussen het profane en het heilige herhalen." Ondanks de ontkenning van de shock als motivatie, heeft dit werk Serrano een reputatie als provocateur opgeleverd, met name binnen de kunstjournalistiek. Zoals kunstcriticus Jonathan Jones schrijft: "Met dit werk creëerde Andres Serrano wat zeker het visuele manifest en het originele prototype van het gebruik van shock in de hedendaagse kunst is." 

 

2 Biografie Andres Serrano 

 

Andres Serrano is in 1950 in New York geboren en heeft een gemengde achtergrond. Zijn moeder groeide op in Cuba en zijn vader werd geboren in Honduras. Andres groeide op in het Williamsburg-gedeelte van Brooklyn in een katholiek huishouden en vond zijn creatieve plek op de Brooklyn Museum Art School, die hij studeerde van 1967 tot 1969. Hoewel Serrano schilderkunst en beeldhouwkunst studeerde, werd hij aangetrokken tot het medium fotografie en de impuls om een camera en film op dezelfde manier te gebruiken als een schilder met penseel en verf.  

​

Serrano werkt op groot formaat en creëert psychologisch geladen en levendige portretten, waarvan het onderwerp van de materie vaak visuele tradities van de katholieke kerk zijn, gerepresenteerd in surrealistische stijl. De andere onderwerpen van Serrano zijn even provocerend, zoals afgeslachte dieren, daklozen in New York, leden van de Ku Klux Klan, lichamen gevonden in een lijkwade in het mortuarium, of de oneindige variaties op de menselijke seksualiteit. Voor zijn reeks beelden, genaamd Nomads, ging Andres de New York City Subway in met licht en fotografisch achtergrondpapier om de bedompte daklozen te portretteren. Zijn artistieke reactie op de 9/11 tragedie was om een serie van 100 portretten van burgers te creëren die de geest van Amerika belichamen. Gewone burgers van verschillende beroepen en uit alle lagen van de bevolking werden geportreteerd tegen een geschilderde achtergrond en zorgden voor verbazingwekkend directe en eerlijke portretten van echte mensen die zowel zichzelf als hun menselijkheid vertegenwoordigen. 

​

Voor deze excentrieke kunstenaar is de primaire functie van kunst het opwekken van onmiddellijke en krachtige reacties. Het bekendste en beruchtste van Serrano's werk speelt met de relatie tussen prachtige beelden en vulgaire materialen, waarbij zijn onderwerp vaak wordt ontleent aan de potentieel controversiële en opzettelijke provocatie. Veel van de foto's van Serrano bevatten op de een of andere wijze lichaamsvloeistoffen, zoals bloed, sperma of menselijke moedermelk.   

​

Andres Serrano heeft meer dan 100 solotentoonstellingen gehouden in galerijen en musea van IJsland tot Australië. Zijn fotografische werken bevinden zich in de permanente collecties van musea in acht landen, waaronder het Whitney Museum of American Art in New York, de National Gallery of Australia, het Institute of Contemporary Art in Amsterdam en het Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia in Madrid.